DXA
Home Downloads Foto's Artikels

Onze hobby

Broadcast-DX
Utility-DX
FM-DX
Weersatellieten ontvangst


Broadcast-DX
Broadcast-DX is, na het ontvangen van telegrafie-zenders, de oudste vorm van DX'en. De meerderheid van onze luisteraars zal wel weten dat de term DX voor "distance" of lange afstand staat. Met deze term wordt het luisteren naar radiostations over lange afstand bedoeld. Voornamelijk gebeurt dit op de kortegolf, aangezien dit het frequentiegebied bij uitstek is om lange afstanden te overbruggen.

Het is niet zo dat alle KG luisteraars zich DX'er noemen. Wie zich laat informeren door naar de grote internationale stations, zoals de BBC World Service, Voice of America of ons eigen Radio Vlaanderen Internationaal te luisteren, behoort tot de categorie van de "shortwave listeners". Men komt toch steeds weer dingen te weten die hier ten lande, of zelfs bij de nieuws-giganten zoals CNN of BBC World, nooit vermeld worden. Bovendien garandeert de kortegolf steeds de beste "free flow of information".

DX'ers daarentegen, maken er een sport van om de meest onmogelijke ontvangsten uit hun toestellen te toveren. Meestal gaat het om uitzendingen die helemaal niet voor onze regio bestemd zijn, maar gewoon om lokale programma's waarvan de signalen, door de speling van de wetten van de natuur, als het ware verloren lopen en onze antennes bereiken. Dat de ontvangstkwaliteit daarbij soms te wensen over laat wordt eerder als een uitdaging, dan als hinderlijk aanzien. Ook dient dikwijls nog een of andere taalbarrière overbrugd te worden, want die programma's uit zulke exotische oorden zijn meestal in een voor ons vreemde taal. Toch slaagt men er meestal in, om het station in kwestie te identificeren. Contacten met andere hobbyisten kunnen daarbij dikwijls een cruciale rol spelen, en daarvoor is het internet dan weer één van de tools die de laatste jaren aan belang gewonnen heeft.

Voor het bekomen van goede resultaten schuwt de ernstige hobbyist daarbij de inzet van verfijnd materiaal niet. Ook aan antennes wordt heel wat aandacht besteed. Voortdurende experimenten leveren soms mooie resultaten op . En wie dacht dat deze passie al meer dan ver genoeg leidde, kunnen we nog vermelden dat de harde DX-Antwerp kern minstens éénmaal per jaar op verplaatsing speelt. In de bossen van Kasterlee huren we een chalet in een omgeving vrij van electro smog en met veel plaats voor extreem lange beverage antennes van enkele honderden meters lang. Ook andere nieuwe antenneconcepten, zoals de K9AY, werden daar met succes uitgetest. Het resultaat was telkens een mooi gevuld logboek in ons DXA-Bulletin.

Vanaf het ontstaan van de radio was het de gewoonte dat de radiostations vroegen om ontvangstrapporten toe te zenden, waaruit zij konden afleiden, met welke kwaliteit hun uitzendingen in het doelgebied te beluisteren waren. Als blijk van dank zond het station dan een zogenaamde QSL-kaart terug. Het waren meestal ook erg mooie kaarten waarop het station in kwestie je ontvangst bevestigde. Deze praktijk wordt door het overgrote deel van de stations nog steeds toegepast, zelfs al zijn er nu erg geavanceerde technieken , zoals op afstand gestuurde ontvangers.

terug naar boven

Utility-DX
Tientallen jaren geleden stond de term Utility-DX voor het ontvangen van telegrafie zenders, en ook voor het beluisteren van maritieme of luchtvaartcommunicatie en verder de zogenaamde point-to-point stations. Deze laatste vorm, die vooral voor intercontinentale telefoonverbindingen gebruikt werd, is heden ten dage haast helemaal verdwenen en vervangen door satellietverbindingen. Het beluisteren van de andere vermelde communicatievormen is nog steeds een fascinerende hobby voor de utility luisteraar. Dikwijls vereist het ook wat training in het jargon van dit wereldje. Maar er zijn sindsdien een hele waaier andere mogelijkheden bijgekomen om deze diensten te ontvangen. In de zeventiger jaren bestond ook al wel de mogelijkheid om facsimile weerkaarten en nieuwsberichten van persagentschappen in RadioTeleType-mode te ontvangen, maar het was dikwijls een hele klus om de omvangrijke apparaten, die je af en toe in de dump vond, aan de praat te krijgen. Bovendien veroorzaakten die toestellen zo een herrie, dat je er dikwijls een fikse ruzie met je huisgenoten aan overhield.

In de eerste helft van de jaren tachtig ontstond er een hele omwenteling: het blauwe wonder, de Tono 350 slaagde er in om geruisloos morse en RTTY-signalen op een monitorscherm weer te geven. Een nieuwe wereld opende zich, en er ging heel wat aantrekkingskracht uit van deze nieuwe vorm van DX'en. Ook voor het ontvangen van fax weerkaarten ontstonden nieuwe perspectieven. Allerhande zelfbouwschema's deden de ronde. Na zorgvuldige bestudering en het bouwen van een degelijk werkend prototype werd bij DXA in groep een tiental fax decoders gebouwd. Verschillende van deze bouwsels vervullen nog steeds hun taak.

Maar de evolutie stond niet stil. De utilty services ontwikkelden steeds betere overdrachtsvormen met foutcorrectie om het wispelturig karakter van de kortegolf overdacht te elimineren. De ernstige hobbyisten volgden de ontwikkelingen echter op de voet. De PC kreeg een plaats toegewezen in de radioshack. Hobby-software deed zijn intrede. En wie niet telkens opnieuw in de portemonnee wil tasten om de nieuwste apparatuur en computerprogramma's aan te schaffen schrijft gewoon zelf zijn software. Ja ook zulke DX'ers hebben we bij DX-Antwerp!

Ook al mag de doorwinterde utility-DX'er bekend staan als iemand die zich graag omringt met veel flikkerende kastjes, toch blijkt het motto recentelijk "back to basics" te heten. Enkele jaren geleden werd wereldwijd verkondigd dat alle stations die in morse code uitzenden op heel korte termijn buiten dienst gesteld zouden worden. Niets blijkt minder waar te zijn. De aandacht werd echter gewekt en sindsdien is de jacht op deze stations opnieuw geopend. Ook radiobakens die dikwijls met slechts een zeer beperkt vermogen uitzenden vormen een echt DX doelwit.

terug naar boven

FM-DX
Heel veel FM-DX'ers zullen dit herkennen: je bent een verwoed Shortwave-DX'er en in een aantal bulletins zie je ontvangsten van verre stations op de FM-band. Kan dit wel? Hoe is het mogelijk dat je in Midden Europa stations uit Spanje in stereo en met RDS op je autoradio hoort? Het intrigeert je en voor je het weet heb je je eerste FM-antenne. De portable of een oude tuner worden aan de antenne gekoppeld en het FM-feest kan beginnen.

Na het verwerken van de nodige literatuur weet je dat ontvangst van verre stations via tropo (temperatuursinversie) en Sporadic E (weerkaatsing tegen geïoniseerde lagen) mogelijk is. Al snel worden afstanden tot meer dan 2000 km overbrugd. Het is niet ongewoon om in West-Europa stations uit Spanje, Marokko, Finland en nog zoveel andere landen te horen.

Wat heb je nodig om te FM-DX'en? Uiteraard een goede richtantenne, liefst met 5 of meer elementen zodat je een goede richtingsgevoeligheid krijgt. De tuner kan best een gewone, commerciële tuner zijn. De middenfrequent-filters kunnen aangepast worden zodat de selectiviteit nog beter wordt. De meeste tuners kunnen ook RDS uitlezen en dat is natuurlijk een hele hulp bij het identificeren van stations. Met de nodige aanpassingen aan de tuner en de juiste software kan de computer nog meer RDS-data uit het signaal puren. Moet je meteen al die nieuwe spullen aanschaffen om te FM-DX'en? Beslist niet.
Met een gewone tuner, een autoradio kan je al heel veel ongewoons horen. In het verleden hebben FM-DX'ers stations uit heel Europa gehoord op hun autoradio.

Je volgende taak is het grondig leren kennen van de locale FM-band. Als je die eenmaal perfect kent, dan ruik je het meteen als er wat aan de hand is.
Daarna moet je het weer in de gaten houden, weerkaarten controleren en contact houden met andere FM-DX'ers. Met de weerkaarten zie je de condities aankomen en als je met velen de band in de gaten houdt, dan zal je weinig actie missen.

Wat is er zo plezierig aan het FM-DX'en? Vraag dit aan de liefhebbers van SW- of MW-DX en dan zal je hetzelfde antwoord krijgen. Er gaat niets boven het genot van toch te kunnen horen wat eigenlijk niet kan gehoord worden. Het is gewoon magisch om ineens uit je boxen een ver station te kunnen opvangen. Op je computerscherm verschijnt er pardoes RDS-data van een station dat eigenlijk bedoeld is voor vakantiegangers op de Balearen. Wat kan een mens nog meer verlangen: een knusse avond, een drankje in de hand en een DX-station dat je luisterhoek binnenkomt.

Als je op zoek bent naar geweldige DX-ervaringen, contacten met andere enthousiastelingen via telefoon en internet, uren plezier aan het opstellen van antennes en het bijstellen van computerprogramma's, dan moet je je eens begeven in de wondere wereld van FM-DX. Het loont beslist de moeite.

terug naar boven

Weersatellieten ontvangst
Sinds mensenheugenis is men gefascineerd en gedomineerd door het weer. Het lanceren van de eerste weersatellieten betekende een hele omwenteling in de weersvoorspelling. Van toen af kon men vrij nauwkeurig nagaan hoe bepaalde weerpatronen zich ontwikkelen.
Ook voor de kortegolfluisteraar betekende de ontvangst van faxsignalen, waarbij regelmatig satellietfoto's worden uitgezonden, een ware revelatie.
Toch is de kwaliteit van het faxbeeld niet vergelijkbaar met datgene wat nationale weerstations over de ganse wereld binnenkrijgen aan fotomateriaal.
De kostprijs van de ontvangstinstallatie bedroeg toen al vlug enkele tienduizenden euro's. Enkele decennia geleden werden de eerste schuchtere pogingen ondernomen door doorwinterde luisteramateurs om weersatellieten te ontvangen. Het ontvangen van het signaal op de twee meterband was reeds langer mogelijk maar er moest nog software gevonden worden om het signaal via de PC te decoderen.
Twintig jaar later ligt de ontvangst van weersatellieten binnen de mogelijkheid van elke gemotiveerde luisteramateur!

We dienen onderscheid te maken tussen twee soorten satellieten.
De polaire satellieten draaien rond de aarde op een hoogte van zo'n 800 km en komen dagelijks een bezoekje brengen boven onze hoofden.
De geostationaire satellieten daarentegen hangen op een vast punt boven het aardoppervlak op circa 36.000 km hoogte, vanwaar je de ganse aardbol ziet vanuit een bepaalde hoek.
Beide typen van satelliet hebben een analoge en een digitale zender aan boord. Bij de digitale informatie ligt de resolutie een flink pak hoger.
Analoge ontvangst is reeds mogelijk met een rondstraler en een breedbandige ontvanger op 137 megahertz. De digitale ontvangst daarentegen gebeurt in een frequentiegebied van iets lager dan 2 gigahertz. Hiervoor heb je dan wel een schotelantenne nodig, die in het geval van polaire satellieten, de satelliet kan "tracken", d.w.z. de kunstmaan in zijn baan om de aarde volgen.

De aankoop van een ontvangstinstallatie begint stilaan tot de mogelijkheden te behoren van de luisteramateur. Beter nog is zoveel mogelijk zelf te bouwen, waarbij je gesteld raakt voor een fractie van de normale uitgave. Een brede schare amateurs zorgt er voor dat je wereldwijd voldoende info kunt verzamelen om aan de slag te kunnen.
Bij DXA hebben verschillende leden zich op het pad gewaagd van de ontvangst van weersatellieten en dit met verbluffende resultaten.

terug naar boven